Phthirus Pubis, schaamluis
schaamluis
Algemeen
De schaamluis (Phthirus pubis) is een
ongevleugeld, zeer klein insect uit de familie Pediculidae en is vooral
bekend door de parasiterende levenswijze op de mens.
De schaamluis is een zuigende luis die over de hele wereld voorkomt en leeft
van menselijk bloed. De ontlasting van de luis is daarom bruin en het
duidelijkste teken dat men is besmet. De luis zelf is namelijk zeer klein; 1
tot 3 millimeter, en is zeer moeilijk te zien omdat de luis naar de basis
van de haren kruipt en zich daar met de tang-achtige poten goed vastklampt.
Geslachtziekte
Omdat de schaamluis zich vooral verspreidt door lichamelijk contact, wordt
de luis als geslachtsziekte gezien, er zijn echter meer oorzaken tot
besmetting, dat dit uitsluitend als een geslachtsziekte gezien moet worden
is een reeds achterhaald begrip. Een andere benaming voor schaamluizen in
deze betekenis is ook wel platjes. Er zijn nog wel meer luizen die op de
mens leven, deze behoren tot het geslacht Pediculus, voorbeelden zijn de
kleerluis (Pediculus humanus corporis) en de bekendere hoofdluis (Pediculus
humanus capitis).
|
Levenstadia
|
|
Besmetting
De schaamluis leeft met name op warme, vochtige plaatsen, zoals schaamhaar,
maar ook okselhaar en in de baard; luizen in het hoofdhaar zijn altijd
hoofdluizen. De poten van de schaamluis zijn namelijk gebouwd om wat dikkere
haren vast te houden.
Een besmetting met schaamluis heeft zeker niet altijd geslachtsgemeenschap
als oorzaak. Net zoals de hoofdluis kan de schaamluis bijvoorbeeld ook via
besmette kleding, beddengoed, handdoeken en zelfs autostoelen worden
overgebracht. Dit kan niet als er tussen gebruikers enige uren na het eerste
gebruik zijn verstreken.
Symptomen
De schaamluis is niet gevaarlijk en kan geen ziektes verspreiden, in
tegenstelling tot de kleer- en hoofdluis. Het enige symptoom is jeuk, die
echter tot ontstekingen kan leiden als men teveel krabt; de luis zelf
veroorzaakt geen infecties. Wel veroorzaken de beten kleine geïrriteerde
plekjes, de een is echter gevoeliger dan de ander. Krabben is overigens
sterk af te raden; ook wimpers en wenkbrauwen zijn geschikte plaatsen voor
de schaamluis.
Bestrijdingmiddelen
De bestrijding van de schaamluis is gelijk aan die van de hoofdluis;
uitkammen met een fijne kam, of wassen met een speciale anti-luizen shampoo.
Hierin zit meestal de stof permethrine, die ook wel gebruikt wordt om kippen
en andere dieren te ontluizen. Het probleem bij de bestrijding zijn de
eitjes, ook wel neten genoemd, die zeer klein zijn, en eveneens zeer
bestendig tegen allerlei invloeden. Een snelle en rigoureuze methode is
kaalscheren, waardoor de luis letterlijk dakloos wordt en zich niet of
moeilijk meer kan vastklampen, maar deze methode biedt geen bescherming
tegen eventuele besmetting.
De schaamluis is al sinds mensenheugenis een plaag; al in de middeleeuwen
werd het insect bestreden. In de scheepvaart was het lange tijd gebruikelijk
de matrozen allemaal maar een behandeling te geven tegen platjes om te
voorkomen dat binnen korte tijd het hele schip ermee besmet raakte. Hiervoor
werden vroeger poeders gebruikt, en ook insmeren met bepaalde oliesoorten
schijnt de luis te doden.
Daling
In de westerse wereld komt schaamluis steeds minder voor. Dit is vooral te
danken aan het feit dat veel vrouwen en mannen hun schaamhaar scheren. Er
wordt verwacht dat deze daling in de toekomst alleen maar door zal zetten.
Sommige beweren zelfs dat de schaamluis met uitsterven wordt bedreigd.