Ziekteverschijnselen en verloop

Schapen zijn gevoeliger voor leverbot, voornamelijk omdat ze geen weerstand opbouwen, en de opeenvolgende infestaties dus accumuleren. Vaak worden ze ook zwaarder besmet omdat ze korter bij de grond grazen. Bij schapen komt dan ook soms sterfte voor door leverbotaandoening. Geïnfecteerde schapen scheiden langdurig en veel wormeieren uit en doen dus de leverbot infectiedruk op de weide stijgen.

Economische impact
Afhankelijk van de graad van leverbeschadiging, ziet men bij de aangetaste dieren een groeivertraging tot zelfs groeistilstand optreden. Bij melkvee kan een melkproductiedaling voorkomen tijdens de acute fase van besmetting. Door de gestoorde leverwerking en gestoorde spijsvertering ontstaat conditieverlies die resulteert in een verminderde vruchtbaarheid. Zware infestaties kunnen de leverfunctie blijvende verminderen, waardoor blijvend productieverlies optreedt. Tragere groei bij vlees- en melkvee en levenslang een lagere melkproductie.

Detectie
Dieren die ondanks een voldoende grasvoorziening en goede maag-darmwormbehandeling of -preventie (bijvoorbeeld bolus) toch vermageren of conditieverlies vertonen (lang, ruw haarkleed) , zijn verdacht van leverbot besmetting. Op een goede wei met voldoende gras, moet jongvee (> 16 maand oud ) dat preventief behandeld wordt tegen maag-darmwormen een uitmuntende conditie vertonen, zoniet is er wat loos.

Leverbot aanwezigheid kan men vaststellen door mestonderzoek op leverboteieren. Eieren komen evenwel niet voor tijdens de prepatente periode, 10 tot 12 weken na infectie, zodat mestonderzoek bij het begin van het eerste weideseizoen (tot 3 maand) geen zin heeft. Daarbij leggen leverbotten niet altijd eieren, ze hebben een zeker ritme, waardoor niet altijd eieren gevonden worden. Men moet dus herhaaldelijk bemonsteren. Men zou het meest kans hebben bij staalnames in de namiddag. De laatste jaren kan men echter leverbot bij runderen vaststellen via bloedanalyse op antistoffen. Bij bloedonderzoek in de acute fase (prepatente periode) kan men zich baseren op een stijging van bepaalde leverenzymen (GGT).

Uit onderzoek blijkt leverbot op de meeste bedrijven in Vlaanderen aanwezig te zijn, variërend van zeer zwaar tot zeer licht besmet. (steekproef op 42 exploitaties: geen enkel bedrijf volledig negatief op antistof)

Bestrijding
Zoals voor alle parasitaire ziekten moet men trachten de cyclus te doorbreken (beletten dat volwassen individuen ontstaan die terug eieren leggen).
De leverbot zelf kan men bestrijden met specifieke leverbotmiddelen. Let op! De courante wormmiddelen werken niet tegen leverbot. Tenzij Albendazole in dubbele dosering. De larvaire stadia (tot 8 weken) zijn niet gevoelig aan de leverbotmiddelen. Daarom moet men ook zeker na opstallen, twee maanden later de behandeling herhalen, zodat bij het volgend weide seizoen geen leverbot meer aanwezig is bij de dieren, waardoor de besmetting zou verder gezet worden. Dit geldt ook voor wormmiddelen waar een leverbotmiddel aan toegevoegd is.
Op bedrijven met lichte infectiedruk (geen symptomen bij de dieren) zou men de leverbotbehandeling kunnen uitstellen tot twee maanden na opstallen, zodat slechts eenmaal behandeld hoeft te worden.
Weidebesmetting wordt onderhouden door metacercariae die de winter overleven (kunnen niet tegen vorst), maar vooral door de tussengastheer, de slak. Herinfectie treedt ook op via het natuurlijk reservoir gevormd door de wildfauna (hazen, konijnen, reeën, enz.). Gezien de lange, volledige levenscyclus zijn het vooral dieren die een weideseizoen hebben dat ruim langer is dan zes maanden, en ondertussen niet behandeld geweest zijn, die kans lopen op een zware herinfestatie.
Men moet ook trachten de tussengastheer (waterslakken) uit te schakelen. Aangezien de migrerende leverbotlarven veel schade veroorzaken en niet gevoelig zijn aan leverbotmiddelen is dit een maatregel die bij zware infectiedruk noodzakelijk is. Medicamenteuse leverbotbehandeling heeft in de acute (begin)fase van een infectie geen resultaat. De meeste slakkenverdelgingsmiddelen zijn vrij toxisch en daarom van uit veiligheid- en ecologisch standpunt niet erg aan te bevelen. [Kalkcyanamide]]-meststof wordt nogal eens aangeprezen. Doch op plaatsen waar het product door water opgelost en verdund wordt (gracht, poel) of wegspoelt (bron) heeft het geen invloed op de slakkenpopulatie. Droogleggen of draineren van natte gronden kan in sommige gevallen de oplossing zijn. Grachten, beken en poelen afschermen zodat de dieren er niet kunnen drinken en niet op de vochtige oevers kunnen grazen. Tegelijkertijd zuiver drinkwater ter beschikking stellen (putwater, boorput, leidingwater of voorraadtank). In verband met die laatste, vul geen drinkwatertank met beek- of rivierwater.
Gras van weiden die besmet zijn, kan men beter maaien en inkuilen.
Laat geen schapen op een vochtige runder- of paardenweide, tenzij je ze regelmatig behandelt tegen leverbot (elke twee à drie maanden).