ziekte van Alzheimer, dementie
Alois Alzheimer
(1864-1915)
Dementie
Wat is dementie?
Dementie is niet één ziekte, maar een verzameling van verschijnselen zoals
geheugenverlies, moeite met aangeleerde vaardigheden en verandering van gedrag.
Bij dementie zien we vaak dat iemand de volgende verschijnselen vertoont:
- vergeetachtigheid voor gebeurtenissen die net zijn gebeurd, maar later ook voor
gebeurtenissen van vroeger;
- moeite met oriëntatie, de weg kwijtraken;
- men kan geen plannen maken;
- men kan bepaalde handelingen niet meer uitvoeren, bijvoorbeeld aankleden;
- er zijn taalstoornissen of problemen met rekenen;
- bepaalde karaktereigenschappen veranderen, er treden gedragsstoornissen op. Men
wordt ongedurig, 's nachts onrustig, soms achterdochtig of agressief.
Deze stoornissen zijn bij dementie zo ernstig dat het werk, andere activiteiten en relaties
erdoor worden beïnvloed. Perioden van acute verwardheid (delier) zijn daarbij niet
voldoende om van dementie te spreken. In de loop van een ziekte, die met dementie
gepaard gaat, ontstaat door het slechter functioneren van de hersenen meestal steeds
meer afhankelijkheid van de dagelijkse verzorging. Uiteindelijk moeten veel patiënten in
een verpleeghuis worden opgenomen.
In Nederland zijn ongeveer 250.000 personen
licht tot ernstig dement. Per jaar komen er 15.000 patiënten bij. Het
voorkomen van dementie stijgt met de leeftijd. Van de mensen boven de 80
jaar is ongeveer 30 % dement. Met de komende vergrijzing zal dementie een
geweldig probleem worden in ons land, zeker nu mensen ook gemakkelijk een
leeftijd bereiken waarop dementie niet zeldzaam meer is.
Ouderdomsvergeetachtigheid
Vergeetachtigheid is
niet hetzelfde als dementie. Vergeetachtigheid slaat uitsluitend op
problemen met het geheugen. Bij dementie zijn er meer problemen dan vergeetachtigheid
en is er per definitie sprake van minder goed zelfstandig kunnen functioneren.
Wanneer u twijfelt tussen een beginnende dementie of normale
ouderdomsvergeetachtigheid, raden wij u aan de huisarts te raadplegen. De huisarts kan
doorverwijzen naar een van de 3 officiële Alzheimercentra (Nijmegen, Maastricht en VUMC
Amsterdam) of een van de 42 overige geheugenpoliklinieken in Nederland verbonden aan
ziekenhuizen.
De ziekte van Alzheimer
De ziekte van Alzheimer is de meest voorkomende vorm van dementie, zo'n 40-60% van
alle dementie patiënten heeft de ziekte van Alzheimer. De oorzaak van de ziekte is
onbekend.
Vanaf de allereerste verschijnselen kan de ziekte in 8 tot 13 jaar leiden tot de dood.
De ziekte begint meestal met stoornissen in het korte-termijn-geheugen: de persoon
vergeet afspraken, weet niet meer wie de vorige dag op bezoek was of wat er gegeten is.
In toenemende mate ontstaan problemen met allerlei taken. De patiënt krijgt
taalproblemen, moeite met rekenen, aankleden enz.
De ziekte van Alzheimer kan tegenwoordig worden behandeld met medicijnen (Exelon,
Reminyl). Het effect van deze medicijnen is bescheiden. Er is een positief effect op het
functioneren van het geheugen van de Alzheimer patiënt en in mindere mate van het
algemeen functioneren. Er wordt momenteel in de hele wereld veel wetenschappelijk
onderzoek gedaan naar de oorzaak en behandeling van de ziekte van Alzheimer.
Vasculaire dementie
Vasculaire dementie (vroeger ook wel multi-infarct dementie genoemd) komt na de ziekte
van Alzheimer het meest voor. In 10-15 % van de gevallen van dementie gaat het om
vasculaire dementie. Vasculaire dementie wordt meestal veroorzaakt door kleine beroertes
(gebieden van zuurstofgebrek, infarcten) in de hersenen. Vasculaire dementie is niet altijd
gemakkelijk van Alzheimer te onderscheiden, soms spelen beide ziektebeelden een rol in
het dementeringsproces, met name op hoge leeftijd is dit het geval. In vergelijking met
Alzheimer verloopt deze vorm van dementie meer plotseling, trapsgewijs met
verslechtering, wat verbetering en weer plotselinge verslechtering enzovoorts. Bij
vasculaire dementie bestaat een belangrijk deel van de behandeling uit het voorkomen van
nieuwe herseninfarcten en het behandelen van vasculaire risicofactoren.
Andere vormen en oorzaken van dementie
Andere vormen van dementie dan de Ziekte van Alzheimer en de vasculaire dementie zijn:
-
frontotemporale dementie
-
Corticobasale degeneratie (CBD)
-
Progressieve Supranucleaire Verlamming (PSP)
-
Ziekte van Creutzfeldt Jacob
-
Parkinsondementie (dementie bij de ziekte van Parkinson) ook wel Lewy Body dementie genoemd.
Bij heel veel verschillende ziektes kan dementie één van de verschijnselen zijn.
Voorbeelden zijn: een slecht werkende schildklier, ernstig gebrek aan vitamines, zeldzame
erfelijke afwijkingen zoals de chorea van Huntington, infecties van de hersenen zoals bij
AIDS, bloedophopingen tussen de hersenvliezen, afvoerstoornissen van het hersenvocht
en kwaadaardige ziekten van de hersenen zoals uitzaaiingen van long- of borstkanker.
De taak van de neuroloog bij dementie
Niet iedereen met dementie wordt naar een neuroloog verwezen. Soms vindt verder
onderzoek plaats via een arts van het RIAGG of een geriater in het ziekenhuis. De
neuroloog zal zich vooral inspannen om de oorzaak van dementie te achterhalen, en is bij
uitstek de specialist om een bijzondere oorzaak van dementie op te sporen. Daarvoor
wordt vaak gebruik gemaakt van bloedonderzoek, scans en EEG onderzoek. Soms worden
de functies van de hersenen op het gebied van geheugen, taal, rekenen, planning enz.
gedetailleerd onderzocht door een neuropsycholoog.
Wat er aan behandelingen mogelijk en nuttig is kan de neuroloog met u bespreken. Voor
verdere begeleiding kan de neuroloog u vaak terug verwijzen naar de huisarts of het
RIAGG, doch bij een behandeling met Reminyl of Exelon zal de neuroloog u zelf onder
controle houden.
Bij de huisarts of RIAGG kunt u terecht voor informatie over hulp thuis, dagbehandeling en
opname in een verzorgings- of verpleeghuis.
Meer lezen over dementie?
Bij de apotheek is er een zorgmap dementie verkrijgbaar, waarin u vrijwel alle belangrijke
informatie kunt vinden.
Op internet:
http://www.alzheimer-nederland.nl en
www.alzheimercentrum.nl
.