Brucellose, ziekte van Bang, Maltakoorts
Brucella
Brucella
Brucella
Brucella
Brucella Granuloma
Brucella Melitensis Colonies
Brucellosis
Ziekteverwekker
Brucellose wordt veroorzaakt door een bacterie genaamd Brucella.
Verschillende soorten komen voor, behorend bij verschillende diersoorten:
Brucella melitensis (bij schapen en geiten), Brucella suis (varken),
Brucella abortus (rund) en Brucella canis van de hond. Ook bij in het wild
levende dieren en zelfs zeezoogdieren komt brucellose voor. Van de
Brucella-soorten van de landbouwhuisdieren is Brucella melitensis de meest,
en Brucella abortus de minst ziekmakende voor de mens.
Besmettingsbron en wijze van overdracht
De mens kan de bacterie binnen krijgen via de voeding, door inademen of via
de huid als er wondjes zijn. Dit kan door het consumeren van
ongepasteuriseerde melk(producten) die van geïnfecteerde runderen, schapen
of geiten afkomstig zijn, door contact met besmette dieren (runderen,
schapen, geiten, varkens), of door contact met geaborteerde foetussen,
placenta’s en vruchtwater van dieren.
Overdracht tussen mensen is niet mogelijk, de mens is dus zelf geen bron van
besmetting.
Ziekteverschijnselen bij
de mens
Een acuut begin van de ziekte is mogelijk, meestal echter is het begin
sluipend, gekenmerkt door geringe koorts met een typisch golvend
temperatuurverloop (afwisselend hogere en lagere temperaturen). Verder
behoren (hevige) hoofdpijn, diarree, koude rillingen, algehele zwakte,
slapeloosheid, en zweten tot de mogelijke symptomen. In de meer chronische
gevallen van brucellose vallen verminderde eetlust en vermagering op.
Mogelijke complicaties zijn ontsteking van de hartwand (endocarditis),
nierontsteking (nefritis), ontsteking van hersenvliezen en -weefsel (meningo-encefalitis),
ontsteking van de teelbal (orchitis) of botonsteking (osteomyelitis). Met
uitzondering van botontsteking, treden deze complicaties zelden op.
Zwangere vrouwen lopen een verhoogd risico op een miskraam als zij een
infectie met Brucella oplopen.
Ziekteverschijnselen bij dieren
De infectie bij drachtige dieren leidt tot een ontsteking van de
vruchtvliezen. Hierdoor krijgt de vrucht onvoldoende voeding, sterft af en
wordt afgedreven. Deze abortus vindt plaats in het laatste derde deel van de
dracht. Als het kalf blijft leven kan het zeer zwak ter wereld komen. Ook
besmetting van de geslachtsorganen (dit kan ook optreden bij stieren) komt
voor. De ziekte wordt bij koeien ook wel aangeduid als ‘abortus Bang’ of
'besmettelijk verwerpen’.
Bij geïnfecteerde dieren bevatten de geaborteerde vruchten, het bijbehorende
vruchtwater en de nageboorte enorme hoeveelheden van de bacterie.
Koppelgenoten kunnen zich door opname van besmet materiaal via de bek
vervolgens vrij gemakkelijk infecteren.
Kleine herkauwers geïnfecteerd met Brucella melitensis kunnen verwerpen in
de derde of vierde maand van de dracht. Naast deze abortus, worden
verschijnselen als kreupelheid en uierontsteking waargenomen.
Varkens vertonen ten gevolge van een infectie met Brucella suis abortus, de
geboorte van weinig levensvatbare biggen en/of een toename van problemen met
de vruchtbaarheid. Als complicaties zijn gewrichtsontstekingen en
botontsteking (osteomyelitis) mogelijk.
Verspreiding en frequentie
Nederland is sinds 1 augustus 1999 officieel vrij van brucellose (Brucella
abortus en Brucella melitensis). Brucella suis komt in Nederland niet voor.
De vrij-status is tot stand gekomen middels intensieve bestrijding
(verplicht gesteld door de Gezondheidsdienst voor Dieren) en de
pasteurisatie van melk. Via bewakings-onderzoek (bloedonderzoek bij niet
melkgevende runderen, voornamelijk vleesvee, en tankmelk onderzoek bij
melkgevend vee) blijft er een continu toezicht op deze vrij-status mogelijk.
Indien een koe op een bedrijf verwerpt, is de veehouder verplicht om een
bloedmonster van dit dier naar de Gezondheidsdienst voor Dieren te sturen om
deze te laten onderzoeken op Brucella abortus. In Nederland worden
sporadisch gevallen van menselijke besmettingen met Brucella gemeld, in het
algemeen is dit na bezoek aan het (verre) buitenland.
In het bijzonder voor Brucella melitensis geldt, dat deze bacterie nog
veelvuldig voorkomt in de gebieden rond de Middellandse Zee. Mensen die uit
deze landen afkomstig zijn (bijvoorbeeld toeristen) kunnen de ziekte dus wel
meebrengen. De reservoirs voor de bacterie in die landen zijn schapen,
geiten, koeien, varkens en honden. Brucellose kan ook in Nederland worden
ingevoerd via besmette dieren.
Preventie
De belangrijkste preventiemaatregel bestaat uit het vermijden van
ongepasteuriseerde (melk)producten. Verder moet contact met vlees,
uitwerpselen, geaborteerde vruchten, vruchtvliezen en/of vruchtwater van
besmette dieren worden voorkomen. In het algemeen wordt aangeraden om bij de
verlossing van een dood kalf of lam een lange plastic handschoen te dragen.
Na contact moeten de handen en armen goed worden gewassen en
gedesinfecteerd.
Mensen die tot de risicogroepen behoren (slachthuismedewerkers, veehouders,
schaapherders, veeverloskundigen en dierenartsen) moeten hygiënisch te werk
gaan. Zwangere vrouwen moeten extra voorzichtig zijn omdat infectie tot
spontane abortus kan leiden.