vaatafsluiting in het oog
ten
Inleiding
Het bloed in het oog wordt aangevoerd door arteriën (slagaders) en
afgevoerd door venen (aders). Bij een vaatafsluiting ontstaat er een
doorstromingsprobleem van onder andere het netvlies, waardoor er een
vermindering in het gezichtsvermogen kan optreden. De ernst van deze
verminderde gezichtsscherpte is afhankelijk van de soort afsluiting en
de plaats ervan.
De bloedvoorziening in het oog bestaat uit arteriën (slagaders) die het
bloed aanvoeren en venen (aders) die het bloed afvoeren. Bij een
vaatafsluiting ontstaat een doorstromings-probleem en gaat het oog
minder functioneren. Er zijn drie typen van afsluitingen die hier worden
besproken.
1. Veneuze afsluiting in het netvlies
Beschrijving
Door de afsluiting van een van de venen kan het bloed niet meer uit het netvlies afgevoerd worden, de wanden gaan lekken en bloed, vocht en eiwitten komen in het netvlies. Wanneer een kleine vene is afgesloten vindt dit plaats in een klein deel van het netvlies. Wanneer de grote vene van het oog afgesloten is treedt de lekkage in het gehele netvlies op (vena centralis retinae afsluiting). Daar waar de lekkage is opgetreden functioneert het netvlies slechter en gaat het zicht achteruit
Klachten
Afhankelijk van de grootte van de afgesloten vene treedt gezichtsscherpte vermindering op in een deel van het gezichtsveld of neemt het totale zien af. Indien grote gedeeltes van het netvlies door de afsluiting een zuurstof tekort krijgen ontstaan nieuwe bloedvaten in het oog. Deze vaten zijn van slechte kwaliteit, ze lekken snel en kunnen aanleiding geven tot bloedingen. Indien deze vaten op andere plekken dan in het netvlies groeien kunnen ze aanleiding geven tot drukverhogingen in het oog (neovasculair glaucoom).
Diagnose
De diagnose wordt gesteld door oogheelkundig onderzoek waarbij de pupil verwijd wordt om het netvlies goed te kunnen beoordelen. Soms worden kleuren contrast foto's (fluorescentie angiogram) van het oog gemaakt om de mate van schade vast te stellen. De vaatafsluiting wordt veroorzaakt door veranderingen in de vaatwand. Dit kan o.a. optreden bij te hoge bloeddruk, aderverkalking, suikerziekte en een groot aantal minder frequent voorkomende aandoeningen. Meestal treedt de afsluiting op bij oudere leeftijd en is er al sprake van een van de voorgenoemde oorzaken. Jongere patiënten en mensen zonder voorgenoemde aandoeningen worden vaak naar een internist verwezen voor uitgebreider onderzoek naar aandoeningen die de vaatafsluiting kunnen veroorzaken.
Behandeling
Bij ernstige schade aan het netvlies of bij vocht in de gele vlek kan het nodig zijn om een laser behandeling uit te voeren. De laser behandeling dient er voor te zorgen dat er geen nieuwe bloedvaten van slechtere kwaliteit gaan groeien. Het zien wordt niet beter door deze behandeling maar mogelijke verslechtering kan wel voorkomen worden. Bij vocht in de gele vlek kan een laserbehandeling er voor zorgen dat het vocht beter afgevoerd wordt waardoor het zien kan verbeteren
2. Arteriële afsluiting van het netvlies
Beschrijving
Bij een arteriële afsluiting van het netvlies krijgt een deel of het gehele netvlies geen zuurstof meer. Het netvlies houdt dan direct op met functioneren en sterft na ongeveer 24 uur af
Klachten
Doordat het netvlies direct ophoudt met functioneren merkt de patiënt dat het zien plots minder is geworden in een deel of het gehele gezichtsveld. Net als bij een veneuze afsluiting in het netvlies kunnen bij een arteriële afsluiting van het netvlies door het zuurstof tekort nieuwe bloedvaatjes gevormd worden die snel kunnen bloeden.
Diagnose
Door oogheelkundig onderzoek waarbij de pupil verwijd wordt kan de oogarts veranderingen in het netvlies zien die passen bij de arteriële afsluiting van het netvlies. Gezichtsveld onderzoek kan de uitgebreidheid van de afsluiting in kaart brengen. Onderzoek naar de oorzaak van de afsluiting (b.v. een bloedpropje vanuit elders in het lichaam) is nodig om herhaling proberen te voorkomen. Met name het hart en de grote halsslagaders dienen onderzocht te worden. Soms gaat de afsluiting gepaard met klachten van algemeen ziekte gevoel. De oorzaak kan dan een ontsteking van de grote arteriën zijn (arteritis temporalis). Een hoge bloedbezinking en eventueel pathologisch anatomisch onderzoek van een stukje bloedvat uit de slaap kunnen dan de diagnose geven.
Behandeling
Wanneer de patiënt kort na het begin van de klachten bij de oogarts komt dan kan geprobeerd worden de zuurstofvoorziening aan het netvlies te verbeteren. Meestal heeft dit geen succes. Indien een oorzaak van de afsluiting wordt gevonden moet dit natuurlijk ook behandeld worden. Bij een arteritis temporalis kunnen hormoonpreparaten (Prednison) in hoge doseringen nodig zijn om een aanval aan het andere oog te voorkomen. Bij vaatnieuwvorming kan een laserbehandeling nodig zijn om dit tegen te gaan. In tegenstelling tot een afsluiting van een vene is bij de arteriële afsluiting geen verbetering op termijn te verwachten.
3. Afsluiting van de vaatvoorziening van de oogzenuw (nervus opticus)
Beschrijving
Indien de vaatvoorziening van de oogzenuw afgesloten raakt krijgt de oogzenuw geen zuurstof meer en houdt op met het doorgeven van de signalen van het netvlies naar de hersenen.
Klachten
Doordat de hersenen geen signalen van het netvlies krijgen ziet de patiënt niets meer met het aangedane oog. Indien slechts een deel van de vaatvoorziening is afgesloten ziet de patiënt in het bovenste of onderste deel van het gezichtsveld niet meer.
Diagnose
Door middel van oogheelkundig onderzoek waarbij de pupil verwijd wordt, en eventueel gezichtsveldonderzoek en kleuren contrast foto's kan de diagnose gesteld worden. Ook hier volgt vaak onderzoek naar de oorzaak van de afsluiting (op oudere leeftijd vaak vaatverkalking). Een arteritis temporalis (zie arteriële afsluiting van het netvlies) kan ook een afsluiting van de vaatvoorziening van de oogzenuw geven.