home

  

zaadbalziekte

register

  

ten

 

 

 

  

Zaadbal
De zaadbal (testis) ligt in de balzak (scrotum).

De bijbal is een langwerpig orgaantje, dat bestaat uit de afvoergangen. die vanuit de teelbal (testis) komen. Het bestaat uit een opgerolde buis (ductus epididymis) met een lengte van ongeveer 6 meter.
In de testis worden de zaadcellen ontwikkeld (spermatogenese). Vanaf de puberteit worden er per dag miljoenen zaadcellen (spermacellen) geproduceerd. Deze worden naar de bijbal afgevoerd, die dicht tegen de testis aanligt. Afhankelijk van de seksuele activiteit van de man verblijven de zaadcellen daar korte of langere tijd. Na twee tot drie weken worden de zaadcellen afgebroken en geresorbeerd.  

 

Ziekte van de zaadbal

Een te kleine zaadbal kan aangeboren zijn, maar kan bijvoorbeeld ook veroorzaakt worden door infectieziekten. Doorgaans blijft een ontsteking beperkt tot de bijbal. Er is echter een kinderziekte, de Bof, die op iets oudere leeftijd aanleiding kan geven tot een ontsteking van de zaadbal. Gelukkig komt dit tegenwoordig niet zo vaak meer voor. Een dergelijke ontsteking kan de zaadproduktie in de bal flink in de war schoppen en zelfs leiden tot onvruchtbaarheid. In dat geval kan de zaadbal kleiner worden. De hormoonproduktie heeft meestal minder te lijden.
Ook bij een ongeval kan de bal beschadigd raken en kan er verlittekening optreden, terwijl een niet-ingedaalde testikel, die niet tijdig werd behandeld niet goed tot ontwikkeling komt en vaak klein blijft.


Een infectie van de testikel is relatief zeldzaam, hoewel het op jongere leeftijd vaker voorkomt. Meestal lijdt een infectie helaas op korte termijn tot ernstige schade, hoewel tijdig ingrijpen met antibiotica soms kan helpen bij een infectie met bacteriën. Dergelijke infecties kunnen echter nog wel eens door een virus worden veroorzaakt, en daartegen zijn antibiotica machteloos (zie ook de 'bof' hierboven).

Kanker van de zaadbal komt gelukkig niet zo vaak voor. Helaas is het een ziekte die eigenlijk altijd jonge mannen treft tussen de 16 en 30 jaar, hoewel het op oudere leeftijd ook wel eens voorkomt. Daarbij is het meestal een relatief kwaadaardige tumor, die snel groeit en ook snel tot uitzaaiingen leidt, hetgeen de behandeling moeilijk maakt. Daar komt nog bij dat een heleboel (jonge) mannen teveel schaamte hebben om met klachten in dit gebied snel naar de dokter te gaan, èn dat de tumor zelf meestal niet pijnlijk is. Dit alles heeft helaas tot gevolg dat een behandeling vaak pas laat kan worden gestart.
Een tumor (kanker) van de zaadbal verraadt zich meestal door een relatief snelle toename van de grootte van de bal. Vaak zijn er geen duidelijke knobbels te voelen en lijkt het dat de bal in z'n geheel gewoon groter wordt. In de regel is e.e.a. niet pijnlijk.
Vaak is zaadbalkanker een soort van aangeboren ziekte, waarbij de kankercellen pas actief worden op het moment dat de puberteit goed en wel op gang is. Dit verklaart de jonge leeftijd van de patiënten. Ook komt deze vorm van kanker vaker voor bij een niet-ingedaalde testikel, ook als dit operatief is gecorrigeerd. Dit is overigens een reden te meer om een niet-ingedaalde testikel die zich 'onzichtbaar' in de buikholte bevindt te behandelen, omdat een tumor die hierin zou kunnen ontstaan in de buikholte pas laat zou worden ontdekt. Iemand die zaadbalkanker heeft gehad in één bal, heeft een grotere kans om het in de andere bal te krijgen.

Bij een gedraaide bal (torsio testis in Latijn) is eigenlijk sprake van een draaing van de steel waaraan de testikel 'hangt'. Door die steel lopen, behalve de zaadleider, ook alle bloedvaten van en naar de testikel en bijbal. Bij sommige (jonge) mannen blijkt het ophangmechanisme niet goed ontwikkeld en kan de bal té ver doordraaien, waardoor de bloedvaten 'als bij het uitwringen van een vaatdoek' dichtgedraaid worden en de bloedtoevoer naar de testikel wordt afgeknepen. Deze situatie kan voorkomen bij jonge mannen tussen ruwweg 15 en 25 jaar, wanneer deze (eigenlijk aangeboren) afwijking door groei van de testikel aan het licht komt. E.e.a. resulteert acuut in hevige pijnklachten en ontstaat vaak tijdens lichamelijke inspanning. Snelle actie door een uroloog (binnen enkele uren) is noodzakelijk om de testikel te redden.