home

  

anorexia nervosa, vermagerzucht

register

  

overzicht stoornissen
 

Inleiding
Anorexia nervosa is een eetstoornis, waarbij iemand een vervormd beeld van het eigen lichaam heeft, een grote angst heeft om dik te worden en niet probeert een normaal lichaamsgewicht na te streven. Bij vrouwen treden ook onregelmatigheden in de menstruatie op.

 

Risicogroep
Het betreft veelal jonge mensen, in grote meerderheid meisjes (85-90%), kort voor of tijdens de puberteit. Een van de hypothesen over het ontstaan van de aandoening is dat er in die ontwikkelingsfase door de tegenstelling van een reeds gevormde lichamelijke volwassenheid en de nog geestelijke onvolwassenheid een innerlijk conflict kan ontstaan dat tot een ernstige identiteitscrisis kan leiden. Populair gezegd kan een jong mens dan eigenlijk gevoelsmatig zo slecht met zijn of haar lichamelijkheid omgaan dat hij of zij daar vanaf wil. Een andere hypothese is dat meisjes niet volwassen willen worden en door niet te eten ervoor willen zorgen dat hun lichaam niet volwassen wordt (geen borsten en uitblijven menstruatie). Zoals de meeste hypothesen over de oorzaken van psychiatrische aandoeningen zij ook deze omstreden. Hoe dan ook, door het slechte eten kan het lichaam zo verwaarloosd worden dat er een levensbedreigende situatie ontstaat. Veelal ontgaat hen dit omdat zij in de obsessie van de lichamelijkheid gevangen zitten. Mede om die reden is de motivatie voor een behandeling dan ook vaak erg gering. Vaak belanden Anorexia-patiënten in het ziekenhuis wegens lichamelijke klachten en ondergewicht.
De laatste jaren is het fenomeen ook aan een opmars bezig bij de mannen (ondertussen ook al manorexia genoemd). Vooral mannen uit de hogere sociale klasse hebben last van eetstoornissen. Een onderzoek aan de Harvard universiteit in 2007 wees uit dat een kwart van de anorexia- en boulimiepatiënten man is. Uit onderzoeken daarvoor was altijd gebleken dat dit aantal rond de tien procent lag.

 

Mogelijke gevolgen van anorexia nervosa:

  • Amenorroe

  • Constipatie

  • Dood

  • Hartfalen

  • Hormonale veranderingen, zoals menstruatiestoornissen

  • Krimpen van de hartspier

  • Langzame en onregelmatige hartslag

  • Moeheid

  • Niersteen

  • Osteoporose

  • Vertraagde bloedsomloop; koude handen en voeten

  • Vertraagde maagleging, irritatie van de darm

Hulp
Anorexia nervosa roept vaak heftige en tegenstrijdige gevoelens op bij familieleden, vrienden en hulpverleners. Van belang bij de behandeling van de patiënt is dat men zowel aandacht heeft voor de directe gevolgen van de uithongering op de psyche (depressie, slechte concentratie, neiging om kleine problemen als onoverkomelijk te ervaren) als voor de factoren die een rol spelen bij het ontstaan en voortduren van de ziekte.
Het aandragen van oplossingen door de omgeving en later de hulpverlener leidt niet tot een wezenlijke verandering: van belang is dat de patiënte zélf gemotiveerd raakt. Pas als de patïënte ervaart dat haar eigen gedachten, gevoelens en ideeën waarde hebben en valide zijn, kan zij veranderingen tot stand brengen. Ook zal een emotioneel gevoelig persoon met empathie een goeie "soul mate" zijn voor haar. Liefde kan een grote motivatie zijn in het herstel van Anorexia.

 

Vroeger
Vroeger werd vaak de schuld van de ziekte gelegd bij de opvoeding: dit staat een succesvolle behandeling eerder in de weg. Het betrekken van de ouders van (met name jonge) patiënten kan de genezing bespoedigen, mits zij niet als de "schuldigen" worden aangewezen. Het gaat er niet om er achter te komen wie wat fout heeft gedaan, maar welke ervaringen hebben bijgedragen aan het gevoel van de patiënt niet goed genoeg te zijn zoals zij is.

 

Tegenwoordig
Er zijn verschillende behandelmogelijkheden voor anorexia nervosa. In principe verdient een ambulante of deeltijdbehandeling de voorkeur, waarbij de patiënt(e) de mogelijkheid heeft om de ervaringen en inzichten uit de therapie uit te proberen in de eigen omgeving. Tenzij de lichamelijke en/of psychische toestand zo slecht is dat er een opname noodzakelijk is. Ook wanneer er onvoldoende steun en structuur in de thuissituatie is, kan een opname noodzakelijk zijn. Er zijn in Nederland diverse behandelcentra voor eetstoornissen.
In de laatste jaren is geopperd dat er een samenhang zou kunnen bestaan tussen anorexia nervosa en een tekort aan het sporenelement zink. In sommige onderzoeken lijkt toevoeging van wat extra zink aan het dieet de genezingskans te verhogen. Hard bewijs ontbreekt vooralsnog. Mogelijk speelt zink een rol bij de aanmaak van sommige eetlustregulerende hormonen.

 

Boeken over Anorexia Nervosa:

  • In het jeugdboek Niet meer dan lucht van Veerle Vrindts schetst de auteur het verloop van de ziekte bij het personage Tine. Voor veel jonge lezers die met de Anorexia Nervosa of Boulimia nervosa kampten, bleek het een boek een stimulans om hulp te zoeken. Ook voor ouders en vrienden kan het boek inzicht geven in de leefwereld van een anorexiapatiënte.

  • In het boek Magere jaren (2006) van Natascha van Weezel wordt een 'anorexia-dagboek' bijgehouden, die de lezer doen begrijpen hoe een obsessie met eten kan ontstaan.

  • In het boek Stuk (2008) van Judith Visser wordt beschreven hoe een onzeker meisje in de puberteit controle over haar leven probeert te krijgen en anorexia ontwikkelt. Ook wordt hier uitgebreid ingegaan op het verschijnsel pro-ana.

DSM-IV-criteria
Het DSM-IV geeft de volgende criteria voor anorexia nervosa:

  1. Weigering om het lichaamsgewicht op een voor de leeftijd en lengte normaal niveau of daarboven te houden (bijvoorbeeld een gewicht van 85% van het normale niveau of het uitblijven van gewichtstoename waardoor het gewicht 85 % van het normale niveau is).

  2. Intense angst voor gewichtstoename of dik worden, zelfs bij ondergewicht.

  3. Een stoornis in de wijze waarop het lichaam of het gewicht wordt ervaren, overdreven waarde hechten aan het lichaamsgewicht of de lichaamsvorm bij het vormen van een zelfbeeld of ontkenning van de ernst van het te lage lichaamsgewicht.

  4. Amenorroe bij vruchtbare vrouwen, in dit geval het uitblijven van minimaal drie opeenvolgende menstruele cycli. (De diagnose amenorroe kan worden gesteld als de ongesteldheid alleen optreedt na hormoonbehandeling).