home

ziekte van Pelizaeus-Merzbacher, extracortical axial aplasia

register
BEGINLETTER: index A index B index C index D index E index F index G index H index I index J index K index L index M index N index O index P index Q index R index S index T index U index V index W index X index Y index Z

Friedrich Christoph Pelizaeus
(1850-1917)

Ludwig Merzbacher
(1875-1942)

Inleiding:
Pelizaeus-Merzbacher disease (PMD) is een X-gebonden leukodystrofie ( ziekelijke verandering van de witte stof ) die gekarakteriseerd wordt door:

• nystagmus ( niet willekeurige ritmisch heen en weer gaande beweging van de oogbol ),

• ataxia ( coördinatiestoornissen ), choreo-athetóse ( een extrapiramidaal syndroom, gekenmerkt door plotselinge onwillekeurige gecoördineerde bewegingen),

• spasticiteit ( toestand van verhoogde spierspanning ) en mentale deterioratie (geestelijke achteruitgang ).

Neuropathologische bevindingen in PMD omvatten een diffuse symmetrische demyelinisatie in het centrale zenuwstelsel, verlies van oligodendrocyten en gliósis ( verdichting van het gliaweefsel ).

Historie en classificatie:

• In 1885 beschreef Friedrich Pelizaeus een familie met een X- gebonden demyeliniserende stoornis die zich uitstrekte over een aantal generaties.

• In 1910 onderzocht Ludwig Merzbacher het brein van een aangedaan individu uit dezelfde familie. Vandaar dat de naam Pelizaeus-Merzbacher voor deze ziekte gebruikt wordt.

• In 1927 beschreef Bostroem een familie die leed aan dezelfde ziekte. Sinds die tijd zijn een aantal families en personen gerapporteerd die aan dezelfde ziekte leden.

Seitelberger classificeerde de ziekte als een leukodystrofie gebaseerd op de progressieve myeline degeneratie van het brein. Tussen de gevallen die Seitelberger beschreef waren een aantal gevallen die de klinische kenmerken vertoonden die Pelizaeus en Merzbacher ook beschreven , maar die verschilden van PMD vanwege een zeer vroeg begin van de ziekte in de neonatale periode of vroege kindertijd, de dood in de eerste 10 levensjaren en een complete demyelinisatie van het centrale zenuwstelsel.
Gebaseerd op deze observaties en gebaseerd op families waarbij de ziekte aanvangt op de volwassen leeftijd, stelde Norman in 1961 een classificatie voor die drie typen onderscheiden:

• De compleet demyeliniserende “ congenitale Seitelberger type “

• De klassieke Pelizaeus-Merzbacher Type

• De volwassen vorm van PMD.

Seitelberger stelde in 1970 een classificatie voor gebaseerd op de klinische bevindingen. ( de leeftijd waarop de ziekte aanvangt, de leeftijd van overlijden, patroon van erfelijkheid en neurochemische bevindingen ). Gebaseerd op deze classificatie worden 6 typen onderscheiden :

1. Type I : de klassieke PMD ( overlijden op 20-40 jarige leeftijd )

2. Type II : de connatale Seitelberger type (overlijden op 5-7 jarige leeftijd )

3. Type III : een tussenvorm tussen type 1 en type 2.( overlijden op 5-10 jarige leeftijd)

4. Type IV : de volwassen type.

5. Type V : deze omvat gevallen met haarden van demyelinisatie.

6. Type VI : een demyeliniserende variant van het Cockayne syndroom.

Het belangrijkste bezwaar tegen deze indeling is dat er typen tussen zitten die niet worden aangeboren als een X-gebonden stoornis. ( Type IV : autosomaal dominant en Type VI : autosomaal recessief ).

klinische kenmerken
Kenmerkend voor PMD is een aanvang van de ziekte in de kindertijd of vroege kindertijd. De klassieke klinische kenmerken in aangedane mannen omvatten:

• nystagmus,

• bij tussenposen knikken van het hoofd,

• zijdelings beven van het hoofd en een slechte controle over het hoofd.

De kinderen zijn over het algemeen vanaf het begin slap en hebben een significante psychomotore achterstand. Het vermogen om te spreken wordt nauwelijks ontwikkeld en patiënten kunnen niet lopen.
Choreo-athetose is een algemeen klinische bevinding en net zoals de bevingen van het hoofd verdwijnen deze tijdens het slapen.
Tijdens de groei van het kind verdwijnt de nystagmus Tijdens de groei van het kind ontwikkelen zich ataxia, spasticiteit, blaas en darm stoornissen. De ziekte verloopt vaak progressief tot de dood volgt op jonge volwassenheid, hoewel er patiënten zijn die overleefden tot op de leeftijd van ruim 60 jaren.
Aanvang van de ziekte in de eerste drie maanden van het leven is gerapporteerd door verschillende onderzoekers .Deze vorm wordt aangeduid als de algemene connatale ( aangeboren ) vorm. Een hoorbare ademhaling , een piepend of gierend geluid veroorzakend, is gerapporteerd in deze patiënten vanwege een slap strottehoofd. Deze vorm heeft een meer ernstiger verloop en de patiënten overlijden in het algemeen in de kindertijd. ( 5-7 jaar ) als gevolg van ademhalings complicaties.

Erfelijkheid
Pelizaeus-Merzbacher Disease (PMD) is een X-gebonden , dysmyeliniserende stoornis van het centrale zenuwstelsel. In de meeste gevallen wordt PMD veroorzaakt door een mutaties van het proteolipide proteïne (PLP) gen, gelokaliseerd op de lange arm van het X-chromosoom (Xq22).
Het PLP gen codeert voornamelijk voor twee produkten : PLP zelf en een kleiner proteïne die DM20 wordt genoemd. Deze proteïnen omvatten ongeveer 50 % van de massa van de witte stof in het centrale zenuwstelsel.
Ongeveer 60 tot 70 % van de gevallen wordt veroorzaakt door duplicaties van het PLP gen.
PMD komt voornamelijk voor bij mannen, maar vrouwen die een kind hebben of familie hebben met PMD duplicatie , kunnen drager van de ziekte zijn. De meest ernstige vorm van PMD, de connatale vorm, wordt veroorzaakt door ernstige mutaties. Men denkt dat deze ernstige mutaties resulteren in een verkeerd samengestelde nieuw gesynthetiseerde proteïne. Deze verkeerd samengestelde proteïnen stapelen zich dan in het endoplasmatic reticulum en lokken een apoptosis ( vorm van celdood) uit , of een geprogrammeerde dood van de cel. Dit houdt in dat de hoeveelheid oligodendrocyten beperkt is en er weinig of geen myeline wordt aangemaakt.