Aviaire influenza, vogelgriep

aviaire influenza, vogelgriep

H5N1-virus

Vogelgriep (aviaire influenza) is een epidemische ziekte bij vogels en pluimvee (kippen, eenden, ganzen en kalkoenen). In de media wordt ook vaak gesproken over vogelpest. Dit is geen juiste term. Het betreft vogelgriep. De veroorzaker is een influenza-A-virus, een virus wat verwant is aan het menselijk griepvirus.
Veel watervogels zijn dragers van influenzavirussen, maar worden er zelf niet ziek van. Ook andere dieren kunnen besmet worden met dergelijke virussen, zoals varkens, paarden, zeehonden en walvissen. Het virus verspreidt zich via de lucht en via vogelmest. Via voedsel kan het in principe niet worden overgedragen.
De symptomen van ziekte bij vogels zijn verschillend en afhankelijk van velerlei factoren: klachten van de ademhalingswegen, klachten van het darmstelsel. De ernstige vorm leidt snel tot de dood. Bij mensen kunnen de symptomen verschillen van heel mild tot heel ernstig. Soms bestaat de infectie uit niet meer dan een lichte oogontsteking. In het ernstigste geval gaat het om een ziekte met snel oplopende koorts en tenminste een van de volgende symptomen: hoesten, neusverkoudheid, keelpijn, spierpijn of hoofdpijn.

Welke types influenzavirus zijn er bekend?

Van het influenza-A-virus zijn verschillende subtypen bekend:

H5N1: dit virus is momenteel vooral de veroorzaker van de vogelgriep in Azie, maar ook van de gevallen van vogelgriep in Turkije, Griekenland en Roemenië. Ook in 1997 veroorzaakte dit virus in Hongkong een epidemie onder de pluimveepopulatie;
H7N7: dit virus was de veroorzaker van de vogelgriepepidemie in Nederland in 2003;
Overige subtypes: Van de subtypes H5N2 en H7N1 is nooit overdracht van vogel op mens geconstateerd.

Recente historie
Nadat in begin 2004 in meerdere Aziatische landen sprake was van een epidemie bij vogels en in Vietnam, Thailand en Cambodja zelfs ook besmetting van mensen (69 in totaal) heeft plaatsgevonden (waarbij 46 mensen zijn overleden), is er medio 2004 rust gekomen: er waren minder meldingen van besmettingen van vogels en van mensen.
Van augustus 2004 tot januari 2005 is er melding gemaakt van vogelgriep bij bedrijven met struisvogels in Zuid-Afrika. Hier zouden geen menselijke ziektegevallen zijn ontstaan.

In 2005 zijn besmettingen onder pluimvee bekend in verschillende Aziatische landen: Vietnam, Cambodja, Thailand, Indonesië, Maleisië, N-Korea, China, (mogelijk ook Laos), Kazachstan en Rusland. Bij deze laatste twee landen zijn nog geen menselijke besmettingsgevallen bekend. Bij de overige landen waren begin januari 2006 bij de WHO 146 menselijke besmettingsgevallen bekend, waarbij er 76 mensen overleden zijn.

Sinds begin januari 2006 zijn de eerste menselijke besmettingsgevallen bekend geworden buiten Oost-Azië: in het oosten van Turkije. Inmiddels zijn hier 3 kinderen binnen 1 gezin overleden. Meest waarschijnlijke besmettingsweg is geweest: intensief contact met besmet pluimvee.

Is overdracht van vogel op mens mogelijk?
In principe hebben vogelinfluenzavirussen niet de juiste structuur om menselijke cellen te infecteren. Toch is het een aantal keer voorgekomen. Het type H5N1 heeft in 1997 ruim 100 mensen ziek gemaakt. Overdracht van het virus van dier op mens kan plaatsvinden door intensief contact met besmette watervogels en pluimvee, via besmette ontlasting van watervogels en pluimvee, en via kleine deeltjes ontlasting in de lucht.
In 2003 is het type H7N7 in Nederland overgedragen van vogel op mens. Mensen kregen oogontsteking en/of griepverschijnselen.
In 2004 en 2005 is in verschillende Aziatische landen melding gemaakt van besmetting met en overlijden van mensen door het H5N1-virus (zie boven). In Nederland is in deze jaren bij twee preventief geruimde bedrijven geen aanwijzing gevonden voor overdracht van het virus van dier op mens.
In 2006 zijn, zoals hierboven vermeld, de eerste menselijke ziektegevallen door het H5N1-virus buiten Oost-Azië gemeld: in Turkije.

Is overdracht van mens op mens mogelijk?
De kans op overdracht van mens op mens is heel klein. Bij geen van de verpleegkundigen die intensief zorgden voor de patient die overleden is aan een H7N7-longontsteking, is een infectie vastgesteld. Er zijn thans wel aanwijzingen dat er in enkele gevallen overdracht heeft plaatsgevonden in Azië van het H5N1-virus van mens op mens. Hier is nog niet veel over bekend.
Als een vogelgriepvirus zich mengt met een menselijk griepvirus kan er een nieuw virus ontstaan waar mensen geen weerstand tegen hebben. Dit virus kan zich dan in theorie zeer snel verplaatsen over de aarde, met veel ernstig zieken of doden tot gevolg (pandemie). Daar is op dit moment geen sprake van.

Beschermt griepvaccinatie tegen vogelgriep?
De griepprik die verkrijgbaar in Nederland is niet werkzaam tegen het vogelgriepvirus. Tot op heden is vaccinatie tegen vogelgriep bij mensen niet mogelijk. De WHO en de Nederlandse overheid zijn bezig met het aanleggen van een voorraad anti-virale medicijnen voor het geval er een pandemie zou uitbreken.

Advies aan reizigers

De WHO (World Health Organisation) ziet op dit moment geen aanleiding om vanwege de uitbraak van de vogelgriep reizen naar landen waar deze is vastgesteld, te ontraden. Het gaat om o.a. de volgende landen: Vietnam, Thailand, Cambodja, China, Indonesie, Rusland, Kazachstan, Turkije en Roemenië.

Voor reizigers naar landen waar vogelgriep is geconstateerd gelden de volgende aandachtspunten:

Vermijdt tijdens uw reis direct contact met vogels, eenden en ander pluimvee. Bezoek zeker geen boerderijen met pluimvee, maar pas ook op in dierentuinen en markten waar levend pluimvee wordt verhandeld. Dit beperkt niet alleen het risico voor uw eigen gezondheid maar ook het risico dat u het virus meeneemt naar Nederland. Dit geldt in het bijzonder als u ook in Nederland in contact komt met deze dieren. Denk daarbij ook aan kinderboerderijen en hobbypluimvee;
Mest is een bron van besmetting. Ook zonder dat u direct contact hebt met vogels, kunt u op paden, in weilanden, op markten en in dierentuinen sporen van pluimveemest aan uw schoenen of kleding krijgen. Daarom is het belangrijk dat u uw schoenen en kleding regelmatig reinigt, in elk geval voordat u verder- of terugreist;
Was veelvuldig uw handen als u vlees van watervogels of kippen bereidt;
Eet alleen goed gegaarde watervogels en kippenvlees (minimaal 70 graden), ook in restaurants;
Het is verboden dierlijke producten uit deze landen mee te nemen (eieren, vlees, vleeswaren, kaas of andere melkproducten, huiden, veren e.d.);
Indien u na bijvoorbeeld een bezoek aan een vogelmarkt ziekteverschijnselen ervaart, neem dan zo spoedig mogelijk contact op met een arts;
Volg op luchthavens de adviezen over dierziekten op.
Bovenstaande geldt ook voor reizigers naar Zuid-Afrika (het geldt dan voor struisvogels en bedrijven met struisvogels).

Het heeft geen zin reizigers te vaccineren met het griepvaccin. Ook wordt reizigers niet geadviseerd anti-virale middelen mee te nemen. Deze middelen worden wél geadviseerd bij mensen die beroepsmatig groot risico hebben op blootstelling aan met het vogelgriepvirus besmet pluimvee.

Algemeen

De Europese commissie had maatregelen getroffen om de kans van versleping van het virus naar Europa zo klein mogelijk te maken. Deze maatregelen betreffen een Europees importverbod van levend pluimvee en daaraan verwante producten uit de getroffen landen. Momenteel geldt dit ook tav. Turkije.