home

  

Astrocytoom

register

  

vormen van kanker

 

astrocytoom


ten

 

 

 

  

Astrocyten

 

Een astrocyt is een stervormige, vertakte gliacel in het centraal zenuwstelsel (CZS) met lange of korte uitlopers. Het zijn steuncellen in de zenuwbaan die liggen tussen een bloedvat en een zenuwcel (neuron).
 


astrocyten
Oligodendrocytiet


Astrocyten in een celkweekAstrocyten hebben vele functies, ze verwijderen sommige neurotransmitters (GABA, ATP en glutamaat), regelen de ionenconcentratie en spelen een rol bij de ontwikkeling van het CZS door vorming van geleidende uitlopers waarlangs neuronen kunnen groeien. Bij muizen wordt bijvoorbeeld geen corpus callosum gevormd als er geen astrocyten ter plekke aanwezig zijn. De astrocyten stimuleren ook het herstel van neuronen bij eventuele beschadiging en hebben ook een ontgiftende functie. Mogelijk spelen de astrocyten een belangrijke rol bij het ontstaan van epilepsie en Parkinson.
Astrocyten vormen een gesloten kring rond de bloedvaten in de hersenen, de zg. gliale schede.
 

Astrocytoom  

 

Een astrocytoom is een hersentumor die is ontstaan uit astrocyten, stervormige cellen die als het ware het dragend weefsel van de hersenen vormen. Astrocytomen zijn kwaadaardige tumoren.

Gliomen zijn de meest voorkomende primaire hersentumoren. Het merendeel van de gliomen zijn astrocytomen. Een klein deel van de gliomen bestaat uit oligodendrogliomen en ependymomen. Astrocytomen kunnen worden ingedeeld in:

  • laaggradig astrocytoom

  • anaplastisch astrocytoom

  • glioblastoom

Pilocytair astrocytoom (graad 1)  

 

Het pilocytair astrocytoom wordt ook wel het juveniel pilocytair astrocytoom genoemd omdat het vooral wordt gezien op de kinderleeftijd.

Symptomen:

  • Gedragsveranderingen of achteruitgang van de intelligentie;

  • Hoofdpijn;

  • Misselijkheid en braken;

  • Achteruitgang van het gezichtsvermogen;

  • Onzekere gang (wanneer de tumor in de kleine hersenen of hersenstam zit);

  • Epileptische aanvallen (insulten).

Diagnose
Het pilocytair astrocytoom is een langzaam groeiende tumor. Het kan daarom soms lang duren voordat een tumor wordt vermoed bij een kind dat geleidelijk aan slechter gaat lopen of slechter gaat zien. Op een MRI is de tumor herkenbaar als een scherp begrensde tumor die veel contrastmiddel opneemt.

Behandeling
Chirurgie is de eerste keus van behandeling en aanvullende therapie is in het algemeen niet nodig. In het geval dat de tumor weer uitgroeit is chirurgie opnieuw de eerste keus van behandeling. Radiotherapie en chemotherapie worden alleen gegeven als chirurgie niet meer mogelijk of te gevaarlijk is, bijvoorbeeld bij een tumor in de hersenstam. Radiotherapie kan op jonge leeftijd de ontwikkeling van de hersenen ernstig verstoren. Bij zeer jonge kinderen zal daarom eerst met chemotherapie geprobeerd worden de groei van de tumor te remmen zodat de hersenen de kans krijgen om uit te rijpen.

 

Laaggradig astrocytoom (graad 2)

 

Symptomen:

  • Epileptische aanvallen (insulten) zijn meestal het eerste symptoom;

  • Gedragsverandering en stemmingsstoornissen;

  • Zwakte of verlamming in een lichaamshelft';

  • Hoofdpijn.

Diagnose
Het laaggradig astrocytoom is een langzaam groeiende tumor, meestal bij volwassenen tussen de 20 en 50 jaar. Op een MRI gaat het meestal om een vaag begrensde tumor. Onderzoek van het weefsel is nodig om de diagnose te bevestigen.

Behandeling
De noodzaak tot behandeling hangt sterk af van de ernst van de klachten, de grootte van de tumor en de lokalisatie van de tumor in de hersenen. Het verwijderen (resectie) van de tumor kan de klachten verbeteren, maar het is zelden mogelijk om de tumor volledig te verwijderen. Het is niet duidelijk of aanvullende bestraling in een vroege fase gewenst is, of dat gewacht kan worden totdat de klachten weer toenemen. De rol van chemotherapie is momenteel nog in onderzoek. Een laaggradig glioom (graad 2) kan zich mettertijd ontwikkelen tot een meer kwaadaardig glioom (graad 3/ 4).

Anaplastisch astrocytoom (graad 3)

 
Symptomen
Evenals laaggradige astrocytomen kunnen anaplastische astrocytomen zich presenteren met epileptische aanvallen of gedragsveranderingen. Echter, uitvalsverschijnselen staan meer op de voorgrond.

  • Verlammingsverschijnselen, in het bijzonder zwakte van een lichaamshelft;

  • Moeite met of uitval van de spraak;

  • Stoornissen van het gezichtsvermogen, in het bijzonder uitval van een helft van het gezichtsveld: botsen tegen de deurpost, verwaarlozing van een helft van het lichaam;

  • Hoofdpijn, misselijkheid en braken;

  • Gevoelsuitval.

Diagnose
Een astrocytoom graad III groeit onbehandeld snel door in het omliggende hersenweefsel; de ziektegeschiedenis is daarom meestal relatief kort. De meeste patiënten zijn tussen de 30 en 50 jaar oud, iets vaker mannen dan vrouwen. Een MRI toont meestal een grillige, slecht begrensde tumor die met contrast kan aankleuren. De diagnose moet gesteld worden door onderzoek van het weefsel.

Behandeling
De behandeling hangt vooral af van de omvang van de tumor en de plaats in de hersenen. De behandeling bestaat meestal uit een operatie gevolgd door radiotherapie en soms chemotherapie.
Er is geen standaardbehandeling als de tumor terugkomt. Opnieuw zal worden bekeken wat mogelijk is. Bovendien zijn er meerdere experimentele behandelingen die in studieverband worden gegeven.

Glioblastoma multiforme (GBM) (astrocytoom graad 4)


Het glioblastoma multiforme is het meest voorkomende en helaas ook meest agressieve glioom, en komt vooral voor op hogere leeftijd tussen de 50 en 70 jaar. Het komt iets vaker voor bij mannen dan bij vrouwen.

Symptomen
Het glioblastoma multiforme groeit snel en geeft veelal direct ernstige klachten:

  • Hoofdpijn, misselijkheid, braken;

  • Gedragsveranderingen, in het bijzonder verwardheid en een in korte tijd ontstaan traag denkvermogen;

  • Moeite met / uitval van spraak en taal;

  • Stoornissen van het gezichtsvermogen;

  • Verlammingsverschijnselen, in het bijzonder zwakte van een lichaamshelft;

  • Epileptisch insult;

Diagnose
De symptomen zijn vaak zo ernstig dat een patiënt snel wordt verwezen naar een neuroloog. Het kenmerkende beeld van een glioblastoma multiforme op een MRI is een grillige hersentumor, waarbij de randen veel contrast opnemen rond een contrastarm tumorcentrum met weinig bloedvaten (dood weefsel). De diagnose moet gesteld worden middels weefselonderzoek.

Behandeling
De standaardbehandeling van een glioblastoma multiforme is een operatie gevolgd door radiotherapie. Bij relatief jonge patiënten (jonger dan ca. 65 jaar) in goede conditie wordt in het algemeen radiotherapie in combinatie met chemotherapie geadviseerd. Er is geen standaardbehandeling voor tumoren van deze aard die terugkeren. Wel zijn er meerdere experimentele behandelingen die in studieverband worden gegeven.