home

  

zaadbalkanker - testiscarcinoom

register

  

vormen van kanker

 

 

 

  

Beschrijving
Teelbalkanker (testiscarcinoom) ontstaat als cellen in één of beide teelballen kwaadaardig worden. Hoewel teelbalkanker slechts één à twee procent uitmaakt van alle kankergevallen, is het wel de meest voorkomende vorm van kanker bij mannen onder de 35 jaar. Teelbalkanker treft ongeveer 4 op de 100.000 mannen. Het is niet geheel duidelijk waardoor teelbalkanker wordt veroorzaakt. Mannen bij wie de teelballen niet of te laat zijn ingedaald - dus niet vóór de geboorte - lopen een verhoogd risico.
Kanker van de teelbal ontstaat meestal in de cellen die het zaad produceren. Deze cellen heten kiemcellen. Een tumor van de teelbal heet daarom ook wel een kiemceltumor. Daarnaast zijn er enkele zeldzame soorten teelbalkanker die ontstaan uit andere teelbalcellen. Deze tumoren worden hier niet beschreven.

Bij kiemceltumoren zijn er verschillende typen:

  • seminoom;

  • niet-seminoom;

  • combinatietumor van een seminoom en een niet-seminoom.

Symptomen
Een klein, hard, pijnloos knobbeltje ongeveer zo groot als een erwt in één van de testikels, kan wijzen op teelbalkanker. Ook kan een teelbal zwaarder of harder aanvoelen dan normaal. De testikel voelt in de meeste gevallen ‘ongemakkelijk’ aan en er kan een doffe pijn in de onderbuik of de liesstreek optreden. Door regelmatig zelfonderzoek kan een carcinoom (kankergezwel) in een vroeg stadium opgespoord worden. Als het knobbeltje niet wordt behandeld, groeit het langzaam. Vanuit de teelbal kunnen de daar aanwezige kankercellen zich naar andere delen van het lichaam uitzaaien.
Alle mannen vanaf 15 jaar zouden hun teelballen regelmatig moeten controleren. Dat kan het beste gebeuren tijdens of na een warm bad of douche, als de huid van het scrotum ontspannen is. Neem de teelballen in de palm van de hand en let op grootte, vorm en gewicht. Het is normaal dat één van beide testikels iets groter is dan de andere. Onderzoek ze vervolgens afzonderlijk door ze één voor één voorzichtig tussen duim en vingers te rollen. Hierbij kan u de bijbal (epididymis) voelen, een worstvormig orgaan deels boven, deels achter de testikel. Die moet u niet aanzien voor een knobbel.

Diagnose
De meeste knobbeltjes in de teelballen zijn niet kwaadaardig. Als u echter een knobbeltje ontdekt, moet u zo snel mogelijk uw huisarts inlichten. Een kwaadaardig knobbeltje moet zo spoedig mogelijk worden behandeld. De arts kan doorgaans meteen vaststellen of het knobbeltje het gevolg is van een andere oorzaak, zoals een hernia, een cyste, spataders rond de testikel of een infectie. Bij hevige pijn moet u zich zo snel mogelijk laten onderzoeken op een draaiing (torsie) van de testikel, die onmiddellijk moet worden behandeld. Als uw huisarts het vermoeden heeft dat het knobbeltje kwaadaardig is, zal hij waarschijnlijk een bloedonderzoek en een echografie laten uitvoeren. Als deze onderzoeken kwaadaardigheid niet kunnen uitsluiten kan de specialist een explorerende operatie uitvoeren. Als de diagnose niet zeker is wordt de testikel uit het scrotum gehaald en onderzocht.

Stadiumindeling

Door onderzoek stelt de arts vast in welk stadium de ziekte verkeert:

Stadium 1: De ziekte zit alleen in de teelbal.
Stadium 2: De ziekte zit in de teelbal en in de lymfeklieren onder het middenrif.
Stadium 3: De ziekte zit in de teelbal en in de lymfeklieren onder en boven het middenrif.
Stadium 4: De ziekte zit in de teelbal en heeft zich uitgezaaid naar andere organen.
Vervolgens stelt de arts een behandeling voor.

Uitzaaiingen
Teelbalkankercellen kunnen uitzaaien via de lymfe en/of het bloed. Bij verspreiding via de lymfevaten kunnen uitzaaiingen ontstaan:

  • in de lymfeklieren achter de buikholte;

  • in de lymfeklieren bij het linkersleutelbeen;

  • in de lymfeklieren tussen de longen;

Bij verspreiding via het bloed kunnen elders in het lichaam uitzaaiingen ontstaan, bijvoorbeeld in:

  • de longen;

  • de lever;

  • andere organen.

Behandeling
Als het knobbeltje kwaadaardig blijkt te zijn zal de betreffende teelbal operatief worden verwijderd door middel van een zogeheten orchidectomie, meestal via een kleine insnede in de lies. Hiervoor moet u een paar dagen naar het ziekenhuis. Soms is na de operatie nog extra chemotherapie of radiotherapie nodig. De behandeling heeft meestal niet tot gevolg dat de patiënt impotent of onvruchtbaar wordt. De vruchtbaarheid en libido zullen in principe onveranderd zijn, mits de overgebleven teelbal gezond is. Zelfs na de chemotherapie die gebruikt wordt bij zaadbalkanker kan de vruchtbaarheid van de gezonde zaadbal zich herstellen.
Indien vroeg ontdekt, kan de ziekte door operatief ingrijpen en chemo- of radiotherapie bij vrijwel 100% van de patiënten worden genezen. Ook als er al uitzaaiingen zijn is genezing nog mogelijk.