home

Pediculosis Capitis, hoofdluis

register
BEGINLETTER: index A index B index C index D index E index F index G index H index I index J index K index L index M index N index O index P index Q index R index S index T index U index V index W index X index Y index Z

Wat is het?
Hoofdluizen zijn krab-achtige parasieten die op de hoofdhuid kunnen voorkomen. Hoofdluizen komen vrij algemeen op scholen voor, zijn erg besmettelijk en kunnen soms zorgen voor echte epidemieën. Het hebben van hoofdluis wijst niet op slechte hygiëne, zoals soms wordt verondersteld.
De luizen klimmen met kleine klauwtjes van de ene haar op de andere en springen of vliegen dus niet. Dit klimmen gaat betrekkelijk snel, dus bij nauw contact tussen twee personen kunnen de luizen ‘overstappen’. Ook kunnen luizen via kleding (jassen, mutsen etc.) van de ene persoon naar de ander worden overgebracht.
Luizen leven van bloed dat zij opzuigen uit de hoofdhuid. Gemiddeld ‘drinkt’ de luis 3 tot 6 keer per dag. Wanneer de luis de hoofdhuid niet regelmatig kan bezoeken verhongert hij en sterft. De bijtplaatsen kunnen flink jeuken. Jeuk is daarom vaak het eerste teken van een luizenbesmetting op het behaarde hoofd. De luizen plakken hun eieren tegen de haarschacht aan. De eieren worden neten genoemd. Na 8 dagen komen de kleine luizen uit het ei en zijn vervolgens na ca. 10 dagen geslachtsrijp. Een luis is in staat ongeveer 6 neten per dag te produceren. Het aantal luizen per geïnfecteerd hoofd is meestal niet heel erg groot (ongeveer 20), wel kunnen veel neten aanwezig zijn!

Wat zijn de verschijnselen?
Luizen hebben de menselijke huid nodig om te leven. Ze prikken gaatjes in de huid en zuigen daardoor bloed op. Dit veroorzaakt hevige jeuk. De hoofdluis leeft dicht bij de hoofdhuid en legt haar eitjes (neten) vaak achter de oren tegen de haarbasis. De schaamluis kan behalve in schaamhaar ook in wimpers, borst- en baardhaar aangetroffen worden. De belangrijkste klacht bij hoofdluis is jeuk die ontstaat door het speeksel van de luizen dat in de huid wordt gebracht tijdens het bloedzuigen. Wanneer de jeuk leidt tot krabben kunnen wondjes ontstaan die op hun beurt weer door bacterieën kunnen worden geïnfecteerd. Dit kan leiden tot pijnlijke ontstekingen.

Hoe wordt het behandeld?
Er zijn twee behandelmethoden:

• chemische bestrijding;

• kammen;

Chemische behandeling
De chemische behandeling bestaat uit een lotion of shampoo die het zenuwstelsel van de luis aantast waardoor de luis sterft. Ook neten worden op deze wijze uitgeschakeld. Meestal is een eenmalige behandeling voldoende. Er moet op gelet worden dat vooral de hoofdhuid achter de oren en in de nek wordt meebehandeld.
Er zijn in Nederland verschillende hoofdluis-dodende lotions op de markt die in werkzaamheid nauwelijks van elkaar verschillen:

• malathion;

• bioalletrine/piperonylbutoxide;

• permetrine.

De toepassingswijze van elk middel is wel iets verschillend: lees daarom voor gebruik steeds goed de instructies op de bijsluiter. Helaas is het zo dat inmiddels sommige luizenstammen resistent zijn geworden voor een of meerdere van de bovengenoemde middelen: dat wil zeggen dat de behandeling onvoldoende effect sorteert en luizen of hun neten in leven blijven.
Let op: sommige middelen zijn ongeschikt voor de behandeling van zwangere vrouwen en zeer jonge kinderen. Behandel daarom nooit zwangere vrouwen, vrouwen die borstvoeding geven of kleine kinderen mee zonder uw arts hierover te raadplegen.

Extra maatregelen
Naast de behandeling met het anti-hoofdluis middel moet ook voorkomen worden dat er nieuwe infectie optreedt. Door de volgende aanbevelingen te volgen beperkt u de kans op een nieuwe infectie:

• behandel alle met luizen geïnfecteerde personen tegelijk;

• controleer de haren van uw kind regelmatig na de behandeling;

• neten gaan door de behandeling dood, maar blijven wel aan de haren gekit zitten. Wanneer u neten vindt duidt dit dus niet per se op een nieuwe infectie;

• Was al het beddengoed en kleding van besmette personen op tenminste 60º C;

• Stop kleding die u niet kunt wassen in plastic zakken en laat ze twee weken afgesloten staan;

• Ook harige speelgoed-knuffeldieren wassen of in de plastic zak gedurende twee weken;

• Vervang kammen en borstels of stop ze ook in de plastic zakken;

• Op school of sportclub alle jassen/ dassen/ mutsen niet aan de kapstok hangen, maar in afgesloten plastic zakken, om besmetting via kleding te voorkomen;

• Hou de nagels kort om verwonding bij het krabben te voorkomen.

Kammen
Er zijn onderzoeken die erop wijzen dat kammen met fijne metalen luizenkammen soms even effectief kan zijn als behandeling met chemische middelen. De beste methode om luizen en neten te verwijderen is het haar dagelijks kammen met een netenkam (dit is NIET hetzelfde als een luizenkam of stofkam) gedurende twee weken. Voorwaarde is om op de eerste dag ondersteunende maatregelen (behandeling van beddengoed, knuffels, kammen en dergelijke) uit te voeren.

De nat-kammethode gaat als volgt:

• was het haar met gewone shampoo en spoel uit;

• bescherm de ogen met een washandje;

• breng ruim conditioner (crèmespoeling) in het haar en spoel deze NIET uit;

• kam de knopen en klitten uit het haar met een gewone kam;

• houdt het hoofd voorover boven een wasbak en kam het haar, tegen de schedelhuid aan van achter naar voor met een netenkam; begin bij het ene oor en schuif na elke kambeweging op naar het andere oor;

• veeg de netenkam regelmatig af aan een witte papieren servet of zakdoek en kijk of er luizen op het papier zichtbaar zijn;

• spoel de crèmespoeling uit;

• kam het natte haar met een gewone kam;

• kam nogmaals met een netenkam, nu in rechtop zittende houding, van voor naar achter; begin bij het ene oor en schuif bij elke kambeweging door naar het andere oor;

• veeg de netenkam regelmatig af aan een witte papieren servet of zakdoek en kijk of er luizen op het papier zichtbaar zijn.

Bij krullend haar is soms een netenkam met lange tanden nodig om helemaal bij de hoofdhuid te kunnen komen.

foto 3: volwassen hoofdluizen gevangen na één kambeurt

Vaak worden de behandeling met luis-dodende lotions en uitkammen met elkaar gecombineerd.
Alternatieve behandelingen met olie of gel in het haar zijn zinloos.

Wanneer moet u een arts raadplegen
Bij besmetting met luizen van kinderen jonger dan zes maanden, zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven, is het verstandig om een arts te raadplegen. Ook als de huid op verschillende plaatsen kapot is gekrabd, kunt u beter naar een huisarts gaan.

Als de luizen blijven terugkomen...
Er zijn verschillende redenen waarom luizen niet verdwijnen:

• de behandeling is onvoldoende precies uitgevoerd
  -  beddegoed en kleding voldoende gewassen?
  -  petten, mutsen, capuchons gewassen of in quarantaine gedaan in de plastic zak?

• er is een herbesmetting door andere personen (op school, sportclub)
  -  neem contact op met de leerkrachten op school.

• de luis is resistent voor het gebruikte insecticide middel
  -  dit komt helaas steeds vaker voor. In deze gevallen is consequent kammen de enige oplossing.

Hoe is hoofdluis te voorkomen
Vermijd lichamelijk contact met een besmet persoon. Gebruik geen gemeenschappelijke kleding, beddengoed en toiletartikelen. Wees verder open over een waargenomen besmetting en waarschuw bij schoolgaande kinderen direct de schoolleiding. Op plaatsen waar jassen, sjaals en mutsen van verschillende kinderen dicht bij elkaar hangen, bijvoorbeeld op school, kan geadviseerd worden elk kind een plastic tas te geven om de eigen jas in te stoppen. Ook effectief zijn de zogenaamde luizententjes, die over de jas worden gehangen.

Wat kunt u er zelf aan doen
Een snelle behandeling voorkomt uitbreiding van de besmetting. Helaas hangt er een taboesfeer rond dit onderwerp. Door meer openheid kan veel leed bij anderen voorkomen worden.
Let op: de infectie gaat niet vanzelf over en blijft besmettelijk. Licht dus altijd uw omgeving in.
Stoom of was alle besmette kleding, beddengoed en knuffelbeesten op minimaal 60º C. Zet niet wasbare spullen een week weg in een dichtgebonden plastic zak. Ontsmet toiletartikelen met alcohol of in een sopje met water van tenminste 60º C. Door de nagels kort te houden worden krabwondjes voorkomen.
Indien er in uw directe omgeving gevallen van luis voorkomen, controleer dan minimaal éénmaal per week alle gezinsleden. De aanwezigheid van luizen kan worden vastgesteld door het haar te kammen met een luizen- of netenkam boven een stuk wit papier.

Geneesmiddelen
Behandeling van hoofdluis door middel van geneesmiddelen wordt tegenwoordig gezien als tweede keuze omdat luizen en neten er minder gevoelig voor zijn. Voor de behandeling van hoofd- en schaamluis bestaan diverse werkzame stoffen: malathion, permetrine enbioalletrine/piperonylbutoxide, die onder verschillende productnamen verkrijgbaar zijn. Deze middelen zijn werkzaam tegen luizen en neten en qua werkzaamheid doen zij nauwelijks voor elkaar onder. Voor het juiste gebruik van de verschillende producten dient u de gebruiksaanwijzingen in of op de verpakking te volgen.

Malathion wordt het meest gebruikt. De effectiviteit van de lotion lijkt beter dan die van de crème vanwege de langere contacttijd tijdens de behandeling. Malathion heeft een onaangename geur. Chloor inactiveert malathion, daarom mag op de dag van de behandeling niet in chloorhoudend water worden gezwommen.

Baby's en jonge kinderen mogen alleen op advies van een arts malathion gebruiken.
Zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven, mogen geen malathion gebruiken en het ook niet bij een ander aanbrengen.

Een veelvoorkomend probleem bij de behandeling van hoofdluis is dat de neten stevig vastkleven aan de haren. De eitjes worden door de luis met een soort lijm aan de haarschacht vastgekleefd. Er bestaat een crèmespoeling die de lijm afbreekt en de haren gladder maakt, zodat de neten hun houvast verliezen. Door gebruik van deze crèmespoeling en de juiste behandelmethode wordt de kans op herbesmetting aanzienlijk verkleind.

Controleer in de weken na de behandeling of deze is aangeslagen door het haar regelmatig te kammen met een luizen- of netenkam. Als een middel tegen luis niet goed heeft geholpen, kan het zijn dat de gebruiksinstructies niet goed zijn opgevolgd. Het kan overigens ook betekenen dat er een nieuwe besmetting heeft plaatsgevonden