Varkenslintworm

Taenia solium, varkenslintworm

varkenslintworm

kop

Beschrijving
De varkenslintworm Taenia solium is een lintworm die als gastheren de mens en varkens heeft. De mens kan echter zowel lintwormdrager als cysticercusdrager (zie verderop) zijn. Lintwormen komen wereldwijd voor maar zijn zeldzaam in westerse landen (hygiëne) en T. solium ook in moslimlanden (waar men geen varkens eet).
De lintworm kan zeer lang worden (ca 5 meter) en bestaat uit een kop of scolex die zich in het slijmvlies van het maagdarmkanaal heeft verankerd. Voedsel wordt door de worm via de huid uit het maagdarmkanaal opgenomen. De rest van de worm bestaat uit ca. 1000 geledingen of proglottiden die langzaam groter worden naarmate men verder van de kop afkomt en die grotendeels gevuld zijn met eierstokken die enorme aantallen (80.000 a 100.000 per proglottide) eieren produceren. De laatste geledingen laten, gevuld met rijpe eieren, los en verlaten met de ontlasting het lichaam. De proglottiden zijn vaak actief beweeglijk en kruipen soms uit de anus. In de natuur komen ze hierbij o.a. op planten terecht.De proglottide desintegreert en de lintwormeieren komen vrij. Ze blijven lang infectieus, wellicht jaren.

Levenscyclus
De lintwormeieren worden door de mond opgenomen door varkens en andere dieren en komen in de maag uit, waarbij een oncospheer vrijkomt die door de darmwand heen migreert en in spierweefsel of in andere organen van het varken (of van de mens!) een cyste-achtige structuur, de cysticercus vormt. Dit is een blaas gevuld met vocht waarin zich een onrijpe lintwormkop bevindt. Deze kan eveneens jaren in het dier overleven. Wordt het varken geslacht en opgegeten zonder het vlees voldoende te koken dan krijgt de mens de levende lintwormkop binnen die zich in de darm in de loop van ca 2 maanden weer ontwikkelen tot de bekende lintworm-vorm en de cyclus begint opnieuw.

varkenslintworm ei

Symptomen
Een mens met een lintworm merkt daar meestal weinig van. Wat vage buikklachten. Het is zeker niet zo dat zo iemand altijd sterk vermagert. Wel kunnen meestal de lintwormsegmenten in de ontlasting worden gevonden als de worm eenmaal voorplantingsrijp is. Behandeling is tamelijk eenvoudig met een korte kuur van een lintwormdodend middel zoals praziquantel.

Behandeling
Behandeling is tamelijk eenvoudig met een korte kuur van een lintwormdodend middel zoals praziquantel. In België geldt de éénmalige toediening van niclosamide als standaardbehandeling.

Cysticercosis, het dragen van kysten
Is de mens ook de tweede tussengastheer, dan kunnen er in velerlei organen lintwormkysten ontstaan, die vooral doordat ze ruimte innemen klachten kunnen geven. De hersenen zijn hiervoor het gevoeligst (met als symptomen uitvalsverschijnselen, of epilepsie) maar ook in de longen en in de lever kunnen lintwormkysten ontstaan. Bij het barsten van een lintwormkysten kan wel eens een hevige allergische reactie optreden door het plots in het lichaam vrijkomen van veel lichaamsvreemd lintwormmateriaal; operaties op dergelijke kysten moeten om deze reden behoedzaam worden verricht.

Preventie
Veekeuring van geslacht vlees detecteert de kysten, riolering zorgt dat ontlasting van lintwormdragers niet meer op plaatsen terechtkomt waar vee de eieren kan opeten. Hierdoor zijn varkenslintwormen in Nederland zeldzaam geworden. Bij T. solium bestaat een zekere kans op zelfbesmetting bij onvoldoende ontlastingshygiëne; reden waarom T. solium meer wordt gevreesd dan T. saginata. Volgens sommige bronnen zou Taenia solium niet meer voorkomen in Europa