home

alcoholverslaving

register
BEGINLETTER: index A index B index C index D index E index F index G index H index I index J index K index L index M index N index O index P index Q index R index S index T index U index V index W index X index Y index Z

terug naar
verslaving

Inleiding
Het aantal slachtoffers ten gevolge van alcoholmisbruik en de jaarlijkse kosten die gemoeid zijn met alcohol, zijn vele malen hoger dan de slachtoffers en kosten ten gevolge van drugs. Het Nederlands Economische Instituut schat dat het verlies aan arbeidsproductiviteit het bedrijfsleven elk jaar circa een miljard euro kost.
Ook de medische kosten zijn enorm en beperken zich niet alleen tot leverziekten (levercirrose). De gezondheidszorg wordt ook geconfronteerd met van ongelukken door dronken weggebruikers, geweld binnen het gezin en vechtpartijen onder invloed van alcohol; therapie (als gevolg van alcoholisme van één van de opvoeders), etcetera.
Het accountantsbureau KPMG becijferde in 1995 dat alcoholproblemen op het werk de maatschappij zo'n 2½ miljard euro kost op jaarbasis; de helft daarvan is het berekende verlies van arbeidsproductiviteit, de rest aan uitkeringen van arbeidsongeschikten. Belangrijke kostenposten hierin zijn: de kosten als gevolg van de ongelukken die zij zelf meemaken, maar ook de ongelukken die zij veroorzaken bij anderen (materiële schade en de geweld binnen het gezin). Alcoholmisbruik houdt verder verband met een groot aantal medische aandoeningen. In 1993 werden de kosten van alcoholproblemen in Europa door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) geschat op 5% tot 6% van het bruto nationaal product van elk land.
Jaarlijks sterven in Nederland 2500 mensen aan de directe gevolgen van alcohol, waarvan circa 250 door ongelukken in het verkeer (waarbij alcohol in het spel was) en ± 100 gewoon in huis omdat ze bijvoorbeeld dronken van de trap vallen. Onder invloed van alcohol ontstaan veel vechtpartijen, huiselijk geweld en 17% van kindermishandeling. Bij een op de vier jonge mannen die sterft, speelt alcohol een rol. Daarmee is het de belangrijkste doodsoorzaak voor de leeftijdscategorie 15 tot 29 jaar.

Geschiedenis
Op klei-tabletten van 6000 voor Christus, gevonden in de Nijldelta, vindt men recepten terug voor het bereiden van alcoholhoudende dranken. Het destilleren van alcohol is waarschijnlijk een Chinese uitvinding. Koning Hammurabi van Babylon kondigde in 2225 voor Christus de eerste drankwet af; hij legde de prijs van alcoholhoudende dranken aan banden en bepaalde dat niet iedereen het mocht verkopen. Het woord alcohol is afgeleid van het Arabische Alkuhl, dat extract betekent. Alcoholische dranken bevatten ethanol, een stof die direct giftig is voor de cellen van ons lichaam.

Opname van alcohol
Alcohol levert bij afbraak geen metabolieten die bruikbaar zijn voor de opbouw ban voor het lichaam benodigde stoffen en is dus geen voeding. Het beruchte bierbuikje ontstaat door de bijproducten van bier.
Alcohol wordt voornamelijk in het begin van de dunne darm opgenomen. Des te sterker de alcohol des te sneller deze wordt opgenomen, voedsel remt deze opname. Bij gedestilleerde dranken is de piek in het bloed 45 tot 60 minuten na inname, voor bier kan dat uren zijn.
Bijzonder is het bioritme voor de afbraaksnelheid: eenzelfde hoeveelheid alcohol wordt op verschillende tijdstippen van de dag door eenzelfde persoon met een andere snelheid afgebroken. Rond 5 à 6 uur in de vroege ochtend is de afbraaksnelheid het laagst, rond 19.00 uur het hoogst.

Effecten
Een grotere inname werkt verdovend, het reactievermogen verminderd, het oordeelsvermogen wordt aangetast, met als gevolg onder andere zelfoverschatting. Voorts is er een emotionele ontremming (sentimentaliteit, krokodillentranen, agressie), Een alcoholist klaagt in de regel over moeheid, interesseverlies, prikkelbaarheid, driftbuien, slechte eetlust, misselijkheid, braken (vooral in de ochtend), maagklachten, slecht slapen, gejaagd, gespannen gevoel in de benen, loopstoornissen, impotentie.

1. Verstoring opname voedsel
   Alcohol heeft een direct giftige werking op de wand van het maagdarmkanaal (waardoor gastritis of maagslijmvliesontsteking) met als gevolg verstoring opname van voedsel. Een symptoom hiervan is het braken met name in de ochtend.

2. Lever
   Leververgroting (door vet en eiwit), tenslotte de ontwikkeling van levercirrose (vervetting) door afsterving, ontsteking en een direct effect van alcohol op de lever.

3. Hart en bloeddruk
   Alcohol en de bijproducten (cobalt in bier) hebben een direct giftige werking op het hart. Naast deze giftige werking op het hart, is er ook vaak sprake van ritmestoornissen en een verhoogde bloeddruk.

4. Impotentie
   Acht procent van de mannelijke alcoholisten krijgt impotentieklachten, de helft blijft impotent, ook nadat zij zijn gestopt met drinken.

5. Dempende werking op centraal zenuwstelsel
   Bepaalde remmende systemen worden gedempt, waardoor ontremming.
   •  Ontremming van het denken
       waardoor onder andere oordeels- en kritiekstoornissen, decorumverlies.
   •   Remming kleine hersenen
       waardoor coördinatiestoornissen: slecht lopen, waggelen, evenwichtsstoornissen.
   •   Emotionele ontremming
       hyperemotioneel, driftbuien, agressie.
   •   Motoriek
       aantasting van de grove motoriek (niet over een rechte lijn kunnen lopen) en fijne motoriek (niet meer kunnen schrijven, dingen laten vallen) en de spraak (lallen).

6. Vitamine B1 (thiamine) tekort
   Vitamine B1 wordt in de lever (met behulp van onder andere magnesium) omgezet tot een actieve stof (TPP). Een tekort aan thiamine bij alcoholisten kan ontstaan door: verminderde opname (slechte voeding, blokkade door alcohol in bloed en verandering darmwand door chronisch alcoholgebruik) en afname verwerking (afname omzetting in TPP door beschadiging van de lever en verminderde beschikbaarheid magnesium). Vitamine B1 tekort kan leiden tot de volgende acute aandoeningen:
   •   Ziekte van Wernicke
       Gekenmerkt door verwardheid, ataxie (evenwichtsstoornissen), oogspierparesen (verlamming oogspiertjes), nystagmus (snel rukkende beweging van de oogbol), polyneuropathie (aandoening zenuwen in armen en benen) en vaak een verlaagde bloeddruk. 15 % sterft (ten gevolge van infecties (aan de luchtwegen) of aan de complicaties van levercirrose.
   De oorzaak van de ziekte van Wernicke zijn fatale bloedingen in de middenhersenen.
   •   Ziekte van Korsakow
   Geheugenverlies (niet in staat iets nieuws te leren door inprentingsstoornissen), desoriëntatie (met name plaats en tijd), en confabulaties (opvullen van leemtes in het geheugen met verzinsels) en karakterveranderingen.
   •   Ziekte van Sjosjin
   Acuut falen van een, door thiaminegebrek, verzwakt hart, als plotseling een verhoogde inspanning wordt vereist.

7. Spieren
   Krachtsverlies, slap gevoel in voornamelijk de benen (vaak door tekort aan kalium, met name bij excessieve bierdrinkers); pijnlijke, gezwollen, krampende spieren met krachtsverlies (na enorme inname alcohol).

8. Schadelijkheid bijproducten
   Naast alcohol bevatten alcoholhoudende dranken talloze chemische verbindingen genaamd "congeners", waarvan sommige giftige eigenschappen hebben. Bijvoorbeeld tyramine in rode wijn kan een migraine-aanval uitlokken en metabisulfiet, in sommige wijnsoorten een astma-aanval. Naast deze congeners worden er ook andere alcoholen aangetroffen, zoals methanol.

Voorkomen
Geschat wordt dat circa 2 tot 4% van de Nederlandse bevolking (ruim 300.000 mensen) aan alcohol verslaafd is (dagelijks meer dan twaalf glazen alcohol per dag). Tel daarbij op het aantal 'stevige drinkers' (gemiddeld zo'n acht glazen per dag), dan komen wij zeker op 650.000 mensen met een alcoholprobleem. De verhouding mannelijke alcoholisten / vrouwelijke alcoholisten was in de vijftiger jaren 20:1; nu ongeveer 1:2. Een van de twaalf mensen die alcohol drinken raakt er aan verslaafd. Elke alcoholist beïnvloedt de gezondheid of het sociaal functioneren van gemiddeld 4 personen in zijn omgeving in negatieve zin.

Afhankelijkheid
Er worden verschillende vagen termen gebruikt als het om alcohol gaat zoals: probleemdrinker, drankprobleem, alcoholmisbruik, sociale drinker, zware drinker, een alcohol gerelateerd probleem.
Alcoholisme kan worden opgevat als een chronische, recidiverende aandoening, die zonder behandeling altijd tot vroege sterfte aanleiding geeft. Onbehandeld sterft men tot 12 jaar eerder dan behandeld. Alcohol moet worden opgevat als een drug.
Een alcoholist is iemand die verslaafd is aan alcohol, waarbij er meestal sprake is van: controleverlies (geen maat kunnen houden), onttrekkingsverschijnselen, "craving" (zucht naar drank, geestelijke afhankelijkheid) en tolerantie.
Geestelijke afhankelijkheid kan al bij matig gebruik optreden: sommigen merken dat bepaalde dingen makkelijker afgaan met een borrel op, zich beter voelen, makkelijker praten. Anderen hebben een borrel nodig om de dag te beginnen, een biertje om naar hun werk te durven of een glas sherry voordat zij de moed hebben om de deur uit te gaan voor boodschappen.
Een berucht syndroom bij onthouding van alcohol is het delirium tremens: een acuut hersenfalen door beschadiging van hogere functies. Symptomen zijn onrust, angst, tremoren (trillen, beven), zweten, paranoïdie, versnelde hartactie, wisselend verlaagd bewustzijn, desoriëntatie, hallucinaties (meestal het zien van diertjes of insecten). Een klein deel van de alcoholisten ontwikkelen na onthouding epileptische insulten.

Behandeling met medicatie

1. Disulfiram
   Disulfiram remt de afbraak van aceetaldehyde in de alcoholstofwisseling. Het gevolg is dat na alcoholgebruik de spiegel van aceetaldehyde fors stijgt, hetgeen leidt tot een zogenaamde aversie reactie. Bij voldoende disulfiram, zal er na alcoholgebruik bij de meeste mensen (bij 5% van de patiënten gebeurt er niets) binnen 10 à 15 minuten het volgende gebeuren: daling bloeddruk, hartkloppingen, hoofdpijn, rood en warm gezicht, zweten, misselijkheid, overgeven, angst en spanning. De klachten duren enkele uren.

2. Acamprosaat
   Acamprosaat is effectief gebleken om hernieuwd alcoholgebruik aansluitend aan een initiële ontwenningskuur te voorkomen.

3. Vitamine B1 en magnesium substitutie.