protozoa
|
|
Inleiding
Protozoa (van het Griekse: prootos=eerste,
zoo-on=dier; "oerdiertjes") of protozoën zijn eencellige, eukaryotische
micro-organismen.
Protozoa worden in vier groepen verdeeld; volgens de manier waarop ze
zich voortbewegen:
1. |
Flagellata of zweepdiertjes. Deze
bezitten zweepdraden waarmee ze kunnen voortbewegen en voeden.
Flagellatta (Mastigophora) zijn de kleinsten van de protozoa en
gebruiken zweepdraden om zich te verplaatsen. Alle protozoa hebben
water nodig om zich te verplaatsen maar dit kan zelfs een heel dun
laagje zijn rond bodemdeeltjes. Ze zijn zelfs al gevonden in
woestijngebieden maar concentreren zich vooral rond wortels omdat
bacteriën en organisch afval er veel voorkomt. |
|
|
2. |
Ciliophora of trilhaardiertjes. Deze
hebben kleine trilhaartjes over de gehele cel. Met deze trilhaartjes
kunnen ze voortbewegen en zich voeden. (vb: pantoffeldiertje). Het
zijn zijn eencelligen waarbij in ten minste
één stadium van de levenskringloop trilharen, ciliën voorkomen.
Klasse: Karyorelictea
Klasse: Heterotrichea (bijv. Stentor)
Klasse: Spirotrichea
Subklasse: Choreotrichia (bijv. Tintinnidium)
-
Subklasse: Oligotrichia (bijv. Halteria)
-
Subklasse: Stichotrichia (bijv. Stylonychia)
-
Subklasse: Hypotrichia (bijv. Euplotes)
Klasse: Litostomatea
Klasse: Phyllopharyngea
Klasse: Nassophorea
Klasse: Colpodea (bijv. Colpoda)
Klasse: Prostomatea (bijv. Coleps)
Klasse: Oligohymenophorea
-
Subklasse: Peniculia (bijv. Paramecium)
-
Subklasse: Hymenostomatia (bijv. Tetrahymena)
-
Subklasse: Scuticociliatia
-
Subklasse: Peritrichia (bijv. Vorticella)
-
Subklasse: Astromatia
-
Subklasse: Apostomatia
Klasse: Plagiopylea
|
|
|
3. |
Amoebe (spreek uit als 'ameube') is een eencellig organisme dat
bestaat uit protoplasma met één of meerdere kernen. Het endoplasma
(binnenste laagje) is troebel en korrelig terwijl het ectoplasma
(buitenste laagje) meestal helder is. Het organisme behoort tot de
wortelpotigen en varieert afhankelijk van de soort tussen de 30 en 800
µm.
De naam amoebe komt van het Griekse amoibe, wat verandering betekent en
heeft betrekking op de steeds veranderende vorm van het organisme door
het uitsteken van schijnvoetjes.
Het eencellige organisme kan vrij leven of als parasiet in bijvoorbeeld
de mens. De Entamoeba histolytica kan de voor mensen gevaarlijke
amoebedysenterie veroorzaken. Het diertje voedt zich voornamelijk met
bacteriën.
De amoebe beweegt zich voort en voedt zich met behulp van schijnvoetjes,
pseudopodia. Hij sluit voedselpartikels in met zijn schijnvoetjes. Zo
wordt een voedselvacuole gevormd. Deze versmelt vervolgens met een
lysosoom waardoor het partikeltje verteerd wordt De vorm lijkt steeds te
veranderen doordat schijnvoetjes uitgestoken en weer ingetrokken worden.
Er worden drie verschillende soorten pseudopodia onderscheiden:
-
Lobopodien: vingervormig eindigend in een stompje
-
Filopodien: smal in een punt uitlopend
-
Rhizopodien: lijnvormig met veel vertakkingen
De voortplanting vindt ongeslachtelijk plaats door celdeling.
|
4. |
Sporozoa of sporediertjes. Dit zijn ingewikkelde eencellige eukaryoten, die vooral als parasieten leven (Brenger van malaria). Het is een stam uit het rijk van de Protisten waarvan vrijwel alle soorten
parasitair zijn. Voor deze groep werd vroeger wel eens de naam
Sporozoa gebruikt. De stam omvat 4000 soorten, maar waarschijnlijk is
de lijst met soorten nog lang niet compleet. Apicomplexa kunnen zowel
ongewervelde als gewervelde dieren infecteren. Bepaalde soorten
Apicomplexa kunnen voor mensen ernstige ziekten veroorzaken zoals
malaria. Maar er zijn ook soorten waarmee wordt geëxperimenteerd om
insectenpopulaties onder controle te houden. De soorten die tot de
Apicomplexa stam behoren hebben gemeen dat ze ingewikkelde levenscycli
hebben en dat er onderling veel verschil kan zijn tussen de
levenscycli. Tijdens de levenscyclus vindt zowel ongeslachtelijke als
geslachtelijke voortplanting plaats.
Taxonomie
Opbouw van de stam Apicomplexa in klasse en subklasse:
-
Klasse Conoidasida
-
Klasse Aconoidasida
|
|
|